تاکنون آلودگی به آفلاتوکسین در مواد غذایی مختلفی گزارش شده است. ولی عمدتاً این آلودگی ها در بادام زمینی ، انجیر، خرما، درختان میوه خشکبار (گردو ، بادام، پکان، یا گردوی دمریکایی ) ، پسته و دانه برزیلی )، غلات (ذرت، برنج ، گندم، چاودار)، فرآورده های أنها و ادویه جات وجود دارد .
» مواد غذایی مختلف از نطظر تولید آفلاتوکسین و رشد و نمو قارچ های توکسین زا دارای اثرات مختلفی هستند بطوریکه می توان اثرات ماده غذایی را بر روی رشد و نمو قارچ و تولید توکسین به صئورت زیر خلاصه کرد .
1. نسبت تولید زهرابه بهB به G ثابت نبوده بلکه وابسته به نوع قارچ و ماده غذایی میباشد .
2. رشد و نمو انبوه قارچ دلیل بر تولید سم بوسیله قارچ نبوده بطوریکه توده کم قارچ همامکان دارد مقدار زیادی سم تولید کند. مثلا گوشت و فراوردههای گوشتی، شیرخشک ، و تخم مرغ محیط مناسب یا نسبتاً مناسب برای رشد و نمو قارچها هستند اما تولید زهرابه در روی آنها به صورت معتدل انجام میپذیرد .
3. مواد غذایی بسیاری وجود دارند که قارچ بر روی آنها به خوبی رشد و نمو میکند اما تولید زهرابه نمیکند مثلاً چای، قهوه، کاکائو، ژلاتین و رازیانه از این گروه هستند .
4. قارچهای که قادرند هر دو نوع سم را تولید کنند در روی بعضی از مواد غذایی فقط یک نوع سم مثلاً G تولید میکنند.پودر فلفل،آرد سیب زمینی از این گروه هستند .
5. قارچهای زهرابهزا بر روی فرآوردههای دامی مقدار زهرابه کمتری تولید میکنند درحالیکه بر روی فرآوردههایگیاهی مثل غلات و حبوبات به میزان قابل توجهای زهرابه تولید میکنند« (
اسکلتن (1996) با تجزیه جداگانه پوست و مغز بسیار آلوده پسته به آفلاتوکسین، گزارش میدهد که پوست استخوانی کمتر از یک درصد آفلاتوکسین یافت شده در مغز را دارا میباشد.آلودگی محصولات به قارچهای توکسین زا و دنبال آن تولید آفلاتوکسین، درطیف زمانی گستردهای صورت میگیرد که میتواند در مزرعه و مراحل بعد از برداشت اتفاق بیفتد، بطوریکه میزان و نسبت این آلودگیها به درجه حرارت رطوبت محیط، خاک و وضعیت انبارداری کاملا بستگی دارد .
در صورتیکه پوست رویی (Hull) میوههای خشکبار (گردو بادام ، پسته)به هر دلیلی خسارات ببیند ، قارچها قادر خواهند بود در معرض بافتهای داخلی قرار بگیرند. در این صورت سطح رطوبتی این محیط معمولاً به اندازه کافی بالا بوده و شرایط برای رشد قارچ آسپرژیلوس فلاووس فراهم میباشد. تولید آفلاتوکسین در مناطق دارای آب و هوای گرم و مرطوبت بیشتر میباشد. بااینکه مقدار رطوبت لازم برای رشد قارچ، تا اندازه بسیار زیادی به نوع ماده غذایی بستگی دارد ولی حداقل رطوبت لازم برای رشد و نمو قارچها بین 15-7 درصد تخمین میزنند. درعینحال مشخص شده سویههای جدا شده از مناطق گرم، برای رشد و نمو نیاز به رطوبت کمتری نسبت به سویههای جداشده از مناطق معتدل دارند. آزمایشها نشان دادهاند که رشد و نمو قارچ آسپرژیلوس فلاووس در رطوبت 5/13 درصد شروع و تولید زهرابه در رطوبت 5/17 درصد آغاز میگردد.
درجه حرارت لازم جهت رشد و نمو قارچها از گونهای به گونه دیگر و حتی از سویهای به سویه دیگر تغییر میکند و برحسب گزارش فرانک حداقل و حداکثر درجه حرارت لازم جهت رشدو نمو قارچ به حداقل و حداکثر درجه حرارت لازم جهت تولید زهرابه یکسال نمیباشد)
آلودگی به آفلاتوکسین معمولاً به عنوان یک مشکل نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری در آفریقا،آسیا،آمریکای لاتین،به حساب میآید. با این وجود آفلاتوکسین درکشورهای معتدل اروپایی آمریکای شمالی نیز یافت شده است بطورکلی آلودگیهای آفلاتوکسینی حقیقتاً یک مشکل جهانی میباشد.
آلودگیهای آفلاتوکسینی ممکن است در هرکدام از مراحل تولید، فرآوری و حمل و نقل رخ دهد. اگرچه عقیده رایج بر این است که قادچ آسپرژیلوس فلاووس کپک اناری میباشد ولی ملاحظه شده که این قارچ قادر است در شرایط پیش از برداشت نیز محصول را آلوده کند. لازم به ذکر است که آفلاتوکسینها نه فقط در غذاهایی که بطور واضح کپک زده هستند یافت شده بلکه بر روی غذاهایی که با چشم مورد بررسی قرار گرفتهاند و مناسب برای مصرف تشخیص داده شدهاند نیز یافت
کلمات کلیدی: